Wyrok TSUE a kredyt we frankach

Dzisiaj, tj. 3 października 2019 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-260/18 dotyczący umów kredytu indeksowanego do waluty obcej – franka szwajcarskiego. Wyrok TSUE stanowi, iż nieuczciwe warunki umowy kredytu w zakresie różnic kursowych nie mogą być zastąpione. Możliwym jest unieważnienie całej umowy kredytu frankowego, ale jeśli korzystniejszym dla konsumenta jest inne rozwiązanie to konsument może wybrać to korzystniejsze rozwiązanie.

TSUE rozpatrywało sprawę umowy kredytu hipotecznego wyrażonego złotówkach, ale indeksowanego do franka szwajcarskiego (CHF). W tej sprawie wypłata środków została dokonana w PLN, ale zadłużenie i raty kredytu wyrażone były w CHF. Środki na spłatę kredytu były pobierane w PLN z rachunku bankowego. Raty kredytu wyliczane były według kursu walut obowiązującego w banku w dniu wymagalności danej raty. Zastosowanie różnic kursowych polegających na odwołaniu się do ww. kursów jest nieuczciwym warunkiem umownym. Problemem, który zaistniał jest kwestia postanowień umowy kredytu w zakresie kursów walut, możliwości dalszego istnienia umowy oraz możliwości jej obowiązywania. Rozważenia przy tym wymagało, czy – jeśli umowa kredytu frankowego mogłaby nadal obowiązywać bez dniesienia się do kursu CHF –  to według jakiej stopy procentowej. TSUE stwierdził, że umowa pozbawiona nieuczciwych warunków, mogłaby pozostać ważna, pod warunkiem, że bez tych postanowień umowa jest zgodna z przepisami prawa krajowego. Zwrócić jednak trzeba uwagę, że po usunięciu ww. klauzul niedozwolonych, polskie prawo nie przewiduje wprost rozwiązań, dzieki którym taka umowa mogłaby zostać utrzymana. Prawo unii europejskiej nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu umowy w takim wypadku. Unieważnienie prowadziłoby natomiast do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, co w konsekwencji wykluczałoby także ryzyko kursowe. Jednocześnie Trybunał wskazał, że w sytuacji gdyby konsument ma prawo do odmowy bycia objętym ww. ochroną, jeśli skutki unieważnienia całości umowy byłyby szkodliwe dla konsumenta.

Wyrok TSUE jest rozstrzygnięciem bardzo korzystnym dla kredytobiorców, z jednej bowiem strony zwraca uwagę na praktyczny brak możliwości „ratowania” takich umów na korzyść banków, tj. poprzez wprowadzanie innych kursów (np. średnich NBP). Z drugiej natomiast strony wyrok mówi o możliwości unieważnienia całej umowy lub jedynie postanowień niedozwolonych w zakresie kursów. W takim wypadku rozważeniu podlega korzystniejsze oprocentowanie kredytu, tj. oprocentowania przewidzianego dla CHF. Dodać przy tym można, że często to właśnie „niższe” oprocentowanie kredytów frankowych było przedstawiane jako jedna z „korzyści” kredytów frankowych, podczas gdy po kilku latach kryzysu, może się okazać, że ta „korzyść” stanie się realna dla kredytobiorców.

Należy jednocześnie zastrzec, że wpływ wydanego wyroku na orzecznictwo polskich sądów dopiero przy okazji najbliższych rozpraw dotyczących kredytów frankowych. Trzeba także zaznaczyć, że każdorazowo należy przeprowadzić analizę skutków finansowych dla działań podejmowanych w sprawie kredytów frankowych, ukierunkowanych na unieważnienie całości lub w zakresie indeksacji.